Namazda hansı surələri oxumaq olar?

Namazda “qiraət” etmək, hər bir rükətdə qiyamda ikən (ayaqda) Quran surələrini və ya ayətlərini oxumaq deməkdir. Bu oxunan surə və ya ayətlərdən bəziləri vacib, bəziləri isə sünnət hökmündüdər. Məsələn, hər bir rükətdə Fatihə surəsini oxumaq Maliki, 1 Şafii 2 və Hənbəli 3 məzhəbinə görə vacibdir və hətta namazın rükunlarındandır. Fatihəni oxumayanın namazı bu üç məzhəbə görə batil olar. Peyğəmbərimiz s.a.s. “Fatihəni oxumayanın namazı yoxdur” 4 buyurmaqdadır, yəni keçərsizdir.

Lakin Hənəfi məzhəbinə görə Fatihəni oxumaq fərz hökmündə olmayan vacibatlardandır və oxumayan şəxs namazın sonunda “səhv səcdəsi” etməlidir. Çünki Allah təalə “...Elə isə (namaz qılarkən) Qurandan (sizə) asan gələni oxuyun!...” 5 buyurmaqdadır.

Fatihə surəsinin ardınca oxunan surə və ya ayətlər isə Hənəfilər xaric digər məzhəblərə görə sünnət hökmündədir. Hənəfi məzhəbində isə Fatihədən sonra ilk iki rükətdə qısa surə və ya buna bərabər olan bir neçə ayə oxumaq da namazın vacibatlarındandır. 6 

Üçüncü və ya dördüncü rükətlərdə Fatihədən sonra qısa surə və ya bir neçə ayət oxumaq icazəli olsa da amma hər dörd məzhəbə görə də oxumamaq daha yaxşıdır. 7

Namazda Fatihə surəsindən sonra Qurandan tam şəkildə olaraq hər hansı surəni və ya bir neçə ayəni oxumaq olar. Bu surələrin seçimi namaz qılanın əzbərinə görə təyin edilə bilər. Bəzi namazlarda Peyğəmbərimizin s.a.s. Fatihə surəsindən sonra müəyyən surələri davamlı şəkildə oxuması nəql edilmişdir. Məsələn, Peyğəmbərimiz s.a.s. sübh namazının iki rükət sünnət namazında, ilk rükətində Kafirun, ikinci rükətində isə İxlas surəsini oxuduğu rəvayə edilir. 8

Həmçinin Peyğəmbərimizin s.a.s. bayram və cümə namazlarında əl-Alə və əl-Ğaşiyah surələrini oxuduğu da məlumdur. 9 Qeyd edilən namazlarda hədislərdə keçən surələri oxumaq sünnətdir, amma bu surələri bilməyən insanlar hər hansı başqa surələri oxuya bilərlər.

Fatihədən sonra hər namazda davamlı olaraq eyni surəni oxumaq da caizdir. Lakin daha yaxşı olar ki, namaz qılan şəxs fərqli surələr əzbərləsin və namazlarında da Fatihədən sonra dəyişik surələr  oxusun. Çünki Hənəfi məzhəbinə görə hər namazda Fatihədən sonra eyni surəni oxumaq, bir növ Quranın digər surələrindən üz çevirmək mənasına gəldiyi üçün məkruh sayılır (bəyənilməyən). 10

Yuxarıda qeyd etdiyimiz kimi, namazda Fatihə surəsini oxuduqdan sonra ya tam bir surə və ya bir neçə ayə oxumaq olar. Şafii məzhəbinə görə isə tam surə oxumaq, onun ayəsi qədər hər hansı uzun surədən ayə oxumaqdan daha üstündür.